Yemek sonrası midede gaz, şişkinlik ve ağrı hissi şeklinde görülen hazımsızlık, oldukça yaygın bir durumdur. Yaşam kalitesini düşüren hazımsızlık, genellikle ciddi bir durum olarak değerlendirilmez. Ancak kimi durumlarda farklı bir sindirim problemine işaret ediyor olabilir. (1) “Mide hazımsızlığı neden olur?” ve “Hazımsızlık ve şişkinliğe ne iyi gelir?” sorularının cevabı için okumaya devam edin…
Hazımsızlık Nedir?
Dispepsi olarak da bilinen hazımsızlık; yemek sonrası aşırı dolgunluk, şişkinlik, gaz ve ağrı ile karakterizedir. Tekrarlayan ağrı ve şişkinlik hissi yaratan rahatsızlık; reflü, ülser ya da safra kesesi hastalıklarının belirtisi de olabilir. Mide, hazımsızlık durumunda besinleri sindirmede güçlük yaşar. Bu durum genellikle basit yaşam tarzı değişiklikleri ile kolayca ortadan kaldırılabilir. Yemekten sonra mide ağrısı çekiyorsanız ya da mideniz bulanıyorsa yiyeceklerin sindirimi ile ilgili birtakım bozukluklar yaşadığınız anlamına gelebilir. Hemen herkes hayatında birkaç kez hazımsızlık problemi ile karşılaşmış olabilir. Bu normal bir durumdur. Ancak hazımsızlık sık sık tekrar eden bir durumsa sindirim sistemi ile ilgili bir hastalığın habercisi de olabilir.(1)(2) Hazımsızlığın yanı sıra farklı bağırsak hastalıkları hakkında da bilgi almak için tıklayın.
Hazımsızlık Neden Olur?
Aşırı yağlı, baharatlı ve büyük porsiyonlu yemekler sonrası hazımsızlık yaşanması normal bir durumdur. Sindirim sistemi, aşırı tüketilen yemekleri sindirmek için daha fazla çalışmak zorunda kalır ve daha yüksek oranda sindirim sıvıları salgılar. Bu durum mide iç yüzeyini tahriş ederek ağrıya ve şişkinliğe yol açabilir. Mide normalde kendi iç duvarını asitlerden koruyacak bir astar tabakasına sahiptir. Ancak aşırı asit salgılanması astarın tahriş olmasına ve iltihaplanmasına neden olarak ağrıya yol açar. Ancak her öğün sonrası hazımsızlık yaşanıyorsa altta yatan bir mide sorunu olabilir. Bazı durumlarda midenin asit içeren öz suyu ince bağırsağın üst kısmına kaçabilir. İnce bağırsakta midede olduğu gibi koruyucu bir astar tabaka yoktur ve mide asidi bu bölgeye hasar verebilir. Aynı şekilde mide asidi üst mide bölgesinde yer alan kapakçıktan sızabilir ve yemek borusuna hasar verebilir. Reflü denilen bu rahatsızlık, hazımsızlığı beraberinde getirebilir. Buna ek olarak peptik ülser ve safra kesesi hastalıklarının belirtisi olarak da hazımsızlık gözlenebilir. Hazımsızlığa neden olan diğer hastalıklar şunlar olabilir:
-
Hiperklorhidri (çok fazla mide asidi),
-
İrritabl bağırsak sendromu (İBS),
-
Yeme bozuklukları,
-
Çölyak hastalığı.
-
Mide ve ince bağırsakta aşırı bakteri üremesi,
-
Gastroparesis (yavaş mide boşalması),
-
Gastrit (mide zarı iltihabı),
-
Hiatal herni,
-
Safra taşları,
-
Safra kesesi iltihabı (kolesistit),
-
Pankreas iltihabı (pankreatit),
- Mide kanseri.
Bunlara ek olarak bazı yaşam tarzı faktörleri ve alışkanlıklar da hazımsızlık sebepleri arasında sayılabilir:
-
Hızlı ve aşırı yemek yemek,
-
Yüksek yağ içeriğine sahip besinlerin tüketimi,
-
Laktoz veya gluten intoleransı gibi bazı besinlere karşı aşırı duyarlılık,
-
Sigara ve alkol kullanımı,
-
Aspirin ve ibuprofen gibi bazı ilaçların aşırı kullanımı,
-
Aşırı stres ve anksiyete. (1)
Hazımsızlık Belirtileri Nelerdir?
Hazımsızlığın en ayırt edilebilir belirtisi, yemeklerden sonra karın ağrısı ve şişkinlik hissidir. Buna ek olarak aşağı midede hazımsızlık belirtileri şunlardır:
-
Üst karın bölgesinde ağrı,
-
Mide asitlerinin aşırı salgılanmasından kaynaklı midede yanma hissi,
-
Yemekten hemen sonra şişkinlik hissi ve az yemek tüketilmesine rağmen aşırı doygunluk hissi,
-
Mide bulantısı ve gaz,
-
Geğirme hissi,
-
Yutulan yiyeceğin geri gelmesi,
-
Göğüste ağrılı yanma hissi.
Hazımsızlık belirtileri yemekten bir-iki dakika ya da birkaç saat sonra ortaya çıkabilir. Eğer hazımsızlık ve göğüste ağrı ile birlikte terleme, nefes darlığı, üst karın bölgesinde sıkışma hissediyorsanız en yakın sağlık kuruluşuna gitmeniz gerekir. (1)
Hazımsızlığa Ne İyi Gelir?
Ara sıra yaşanan hazımsızlık için doktor önerisiyle mideyi rahatlatacak antiasit ilaçlar kullanılabilir. Ancak her yemek sonrası kronik ağrı ve şişkinlik hissi gibi hazımsızlık belirtileri varsa altta yatan sindirim bozukluğunun tedavi edilmesi gerekir. Peki, hazımsızlık için ne yapmalı? Aşağıdaki öneriler hazımsızlığı önlemeye yardımcı olabilir:
-
Mideyi aşırı doldurmak midenin daha fazla çalışmasına ve daha çok asit salgılamasına neden olabilir. Midenin rahat çalışmasını sağlamak için günlük öğün sayısını artırabilir ve öğünlerdeki yiyecek miktarını azaltabilirsiniz.
-
Besin maddelerinin iyice çiğnenmeden sindirilmek için mideye gönderilmesi, midenin bu besinleri sindirebilmek için daha fazla asit salgılamasına yol açabilir. Besinleri yeterince çiğnemek için zaman ayırmaya dikkat etmelisiniz.
-
Domates ve narenciyeler (portakal, greyfurt, mandalina vb.) asit içeriği yüksek besinlerdir. Bazı kişiler bu besinleri tükettiğinde mide asidinin aşırı salgılanmasına bağlı olarak hazımsızlık çekebilir. Bu besinleri bir süreliğine diyetinizden çıkarabilirsiniz.
-
Gazlı ve kafein içeriği yüksek içecekler mide asidinin artmasına neden olabilir. Ayrıca aşırı yağlı ve baharatlı besinler de mideyi rahatsız edebilir.
-
Aşırı alkol tüketimi ve sigara içmek mide astarında hasara neden olabilir. Mide iç yüzeyinde yaşanan tahrişler hazımsızlığa yol açabilir. Sigarayı bırakmak ve alkol tüketimini sınırlamak hazımsızlığın önlenmesine yardımcı olabilir.
-
Stres, hazımsızlığa neden olan en önemli faktörlerin başında yer alır. Stres ile başa çıkmak için nefes yöntemi, yoga gibi gevşeme tekniklerini deneyebilirsiniz.
-
Yatmadan önce yemek yemek ya da yemek yedikten hemen sonra uzanmak mideye baskı yapabilir ve düzgün çalışmasını engelleyebilir. Yemek yedikten en az 3 saat sonra yatarak hazımsızlığın önlenmesine yardımcı olabilirsiniz. (3)
Hazımsızlığa İyi Gelen Besinler Nelerdir?
Hazımsızlık belirtilerini yatıştırmak için hazımsızlığa iyi gelen yiyecekler tüketmek pratik ve etkili bir yöntem olabilir. Bu yiyeceklerden bazıları şu şekilde sıralanabilir:
Sebzeler
Yağ ve şeker oranı düşük olan yeşil fasulye, karnabahar, yeşil yapraklı sebzeler, salatalık, kuşkonmaz, brokoli ve patates gibi sebzeler, midenin asit seviyesinin düzenlenmesine yardımcı olabilir.
Zencefil
Doğal anti-inflamatuar özelliğe sahip olan zencefil, hazımsızlıktan kaynaklanan mide ekşimesi ve şişkinliğe iyi gelebilir. Yemeklerden sonra zencefil çayı içerek hazımsızlığın azalmasına yardımcı olabilirsiniz.
Yulaf Ezmesi
Yüksek lif içeriği ile ön plana çıkan yulaf, hazımsızlığın önlenmesine yardımcı olabilir. Kahvaltıda yoğurt ya da süt ile birlikte yulaf tüketebilirsiniz.
Asit İçeriği Düşük Meyveler
Kavun, muz, elma ve armut gibi asit içeriği düşük meyveler, mide asit seviyesinin düzenlenmesine yardımcı olabilir.
Sağlıklı Yağlar
Avokado, ceviz, fındık, badem, zeytin, susam ve keten tohumu gibi besinlerin yağları, mide asit seviyesinin düzenlenmesini destekleyerek hazımsızlığın önlenmesine yardımcı olabilir.
Bitki Çayları
Nane çayı, papatya çayı, meyan kökü çayı, rezene çayı gibi bitki çayları mide asidinin düzenlenmesinde destekleyici rol oynar. Yemeklerden sonra bu bitki çaylarından demleyerek içebilir, hazımsızlığın önlenmesine yardımcı olabilirsiniz.
Bunlara ek olarak yemekten sonra hazımsızlık yaşadığınızda 1 çay kaşığı kabartma tozu ve bir bardak ılık su ile bir karışım hazırlayıp içebilirsiniz. Ayrıca yemeklerle birlikte bir fincan ev yapımı elma sirkesi tüketebilir ve midenin yiyecekleri sindirmesine yardımcı olabilirsiniz. (4)(5)
Hazımsızlık belirtileri ve çözüm önerilerine dair bilgileri bir araya getirdik. Dilerseniz kabızlığa iyi gelen yiyecekler hakkındaki yazımızı da okuyabilir, farklı konularda da bilgi dağarcığınızı geliştirebilirsiniz.
Uyarı: Bu metin kişileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.
