Mide Yanması Neden Olur? Mide Ekşimesi Nasıl Geçer?

Mide ekşimesi ya da bir diğer adıyla mide yanması, hemen herkesin hayatında en az bir kere yaşadığı sindirim sistemi sorunlarından biridir. Tek başına bir hastalık değil, genellikle bir sindirim sistemi hastalığının belirtisi olarak kabul edilir. Sindirim sistemi hakkında daha detaylı bilgiler için ““Sindirim sistemi nedir?” yazımızı inceleyebilirsiniz. Genellikle aşırı besin tüketilen bir yemekten sonra mide yanması yaygın görülen bir durumdur. Ancak sürekli mide yanması ciddi bir hastalığın da habercisi olabilir. (1)Mide yanması hakkında daha detaylı bilgiler ile “Mide yanması neden olur?”, “Mide ekşimesi için ne yapmalı?” ve “Mide ekşimesine ne iyi gelir?” sorularının cevapları için okumaya devam edin…

Mide Yanması Nedir?

Mide yanması, göğsün ortasında acı hissi veren bir durumdur. Mide asidinin yemek borusuna geçmesi ve bu bölgenin kalbe yakın olmasından dolayı kalpte bir ağrı gibi hissedilir. Mide ekşimesinden kaynaklanan ağrı aynı zamanda kalbe giden kan akışının azalması ya da kalp krizinden kaynaklanan ağrı ile benzerdir ve bu nedenle birbiri ile karıştırılabilir. Mide yanması, pek çok insanda ara sıra görülebilen bir durumdur. Ancak sürekli mide ekşimesi reflü hastalığının bir belirtisi olabilir. Göğüs bölgesinde üst karın kısmını da içerebilen yanma hissi şeklinde kendini gösterir. Genellikle yemek yedikten sonra uzanma ya da eğilme gibi durumlarda ortaya çıkar. Özellikle besin tüketiminden sonraki iki saat içinde eğer yatarsanız gece mide yanması nedeniyle uykudan uyanabilirsiniz. Ağızda ekşi bir tadın yanı sıra mide asidi boğazın arkasına doğru yükselebilir ve yanma hissi yaratabilir. Genellikle aşırı besin tüketimi ya da asitli içeceklerin içilmesi gibi mide hacminin aşırı dolmasından kaynaklanır. Benzer şekilde karın içi basıncının arttığı hamilelikte mide yanması sık yaşanır.^{1 2}

Mide Ekşimesi Neden Olur?

Mide yanmasını temel sebebi, besin ve mide asistlerinden oluşan mide içeriğinin yemek borusuna kaçmasıdır. Yutakta başlayan yemek borusu uzun bir silindir şeklindedir ve alt bölgesi bir sfinkter ile mideye bağlanır. Besinler mideye girdikten sonra alt yemek borusu sfinkteri kapanır ve besinlerin mideden geri çıkmasını engeller. Ancak bazı insanlarda sfinkterin düzgün çalışmaması nedeniyle mide içeriği yemek borusuna kaçarak aşırı mide yanması yaratabilir.³ Mide ekşimesi sebepleri aşağıdakileri kapsayabilir:

Hiatal Herni (Mide Fıtığı)

Midenin normal konumunu değiştirerek bir kısmının diyafram denilen kas tabakasındaki bir açıklıktan göğüs kısmına doğru çıkıntı oluşturması mide fıtığı olarak tanımlanır.³

Hamilelik

Gebelik döneminde fetusun büyümesi karın iç basıncını artırarak diğer organların fonksiyonunda bozulmalar yaratabilir. Özellikle 3. trimesterde büyüyen fetus nedeniyle hamilelikte mide ekşimesi yaygın olarak görülür.³

Sigara İçmek

Sigara içmek geçmeyen mide yanması meydana getirebilir. Bunun sebebi sigaranın reflü hastalığına yakalanma riskini artırmasıdır. Yapılan çalışmalar sigarayı bırakan kişilerde mide ekşimesi belirtilerinin azaldığı yönündedir.³

Aşırı kilo

Obez kişilerin reflü hastalığına yakalanma riski oldukça yüksektir. Reflünün mide yanmasına neden olduğu düşünüldüğünde aşırı kilo mide yanması nedenleri arasında ilk sıralarda yer alabilir.

Hazımsızlık

Dispepsi olarak da bilinen hazımsızlık, karnın üst kısmında ağrı, yanma ve rahatsızlık hissi veren bir sindirim sistemi problemidir. Yemek yerken erken doyma ve yedikten sonra aşırı tokluk hissi gibi belirtilerin yanı sıra mide yanması da gözlenebilir. Hazımsızlık hakkında daha detaylı bilgiler için “Hazımsızlık nedir?” yazımızı okuyabilirsiniz.^{3 4}

Bazı İlaçlar

Aspirin, sakinleştirici, tansiyon ve ibuprofen gibi bazı ilaçlar mide yanması sebepleri arasında sayılabilir.³

Diğer Nedenler

Mide kaslarının esnemesine neden olan ve sindirimi zor ağır yemekler tüketmek hazımsızlığa ve mide yanmasına neden olabilir. Ayrıca yemek yedikten sonra hemen uzanmak alt yemek borusu sfinkterine baskı yaparak mide içeriğinin dışarı kaçmasına ve mide yanmasına neden olabilir. Kahve, nane, domates sosu, çikolata gibi bazı besinler sabahları mide yanması meydana getirebilir. Bunlara ek olarak yaş ile birlikte artan alt özofagus kaslarını da içeren kas zayıflamaları da mide ekşimesine yol açabilir.^{2 3}

Mide Yanması Belirtileri Nelerdir?

Göğüs bölgesinde yemek yedikten sonra başlayan yanma ve ağrı hissi mide ekşimesi belirtileri arasında ilk sıradadır. Genellikle birkaç dakika ile birkaç saat arasında sürer. Mide yanması belirtileri aşağıdakileri kapsayabilir:

Boğazın Arkasında Yanma Hissi

Mide içeriğinin yemek borusuna kaçması, boğazın arak bölgesinde tahrişe neden olur ve bu bölgede yanma hissi yaşanır.

Ağızda Ekşi Tat

Akşam yemeğini geç yedikten sonra hemen yatmak ya da yatmadan önce aşırı besin tüketmek sabahları mide ekşimesi yaşamanıza neden olabilir. Boğazın arka kısmına kaçan asidik mide içeriği ağızda metalik ekşi bir tat bırakabilir.⁴

Öksürük

Yemek borusunun yüzeyini kaplayan mukoza narin bir tabakadır. Buraya kaçan mide asitleri mukozayı tahriş edere öksürüğe, boğaz ağrısı ve ses kısıklığına neden olabilir.⁴

Diğer Belirtiler

Genellikle omuz, boyun ve kollarda ağrı ile soğuk terleme ya da nefes darlığı da sabahları mide ekşimesi belirtileri arasındadır.⁴

Mide Yanmasına Ne İyi Gelir?

Mide yanması için yaşam tarzı değişiklikleri yapmak tedaviyi destekleyebilir. Mide ekşimesine neden olan besinleri diyetten çıkarmak ve yerine sindirim sistemi düzenleyici besinler eklemek mide yanması semptomlarını hafifletebilir.⁵ Ayrıca öğün düzenine dikkat etmek de önemlidir. Mide yanması için aşağıdaki ipuçlarını değerlendirebilirsiniz:

Süt

Süt, mide asidini geçici olarak tamponlar ve mide yanmasını hafifletebilir. Ayrıca kalsiyum açısından zengin olması da mide ekşimesi semptomları üzerinde etkilidir. Ancak sütteki yağ miktarı mide asidi üretimini arttırabilir. Sütü yağsız olarak ara öğünlerde tüketmek mide yanmasına iyi gelebilir.⁵

Sakız

Sakız çiğnemek mide asidini tamponlayan tükürük salgısının üretimini artırır. Aynı zamanda sık sık yutkunma sağlayarak mide asitlerinin yemek borusuna kaçmasını önleyebilir. Şekersiz sakız çiğneyerek mide yanması semptomlarının hafiflemesine yardımcı olabilirsiniz.⁵

Porsiyon Sınırlama

Mideyi aşırı doldurmak, alt yemek borusu sfinkterine baskı yaparak mide içeriğinin yemek borusuna kaymasına neden olabilir. Porsiyonları azaltabilir ve günlük öğün sayısını artırarak mide yanması semptomlarını hafifletebilirsiniz.⁵

Yemek Saatlerini Düzenleme

Gece yatmadan önce besin tüketmek mide hacminin artmasına ve yatış pozisyonundayken mide içeriğinin yemek borusuna kaçmasına neden olabilir. Yatmadan en az 2-3 saat önce besin tüketimine son vererek mide ekşimesi belirtilerini azaltabilirsiniz.⁵

Besinleri İyi Çiğneme

Besinlerin sindirimi ağızda başlar. Ne kadar çok çiğner ve besinleri ufaltırsanız midenin işini hafifletirsiniz. Besinleri iyi çiğneme aynı zamanda mide yanmasına neden olan hazımsızlığın önlenmesinde de yardımcı olur.⁵

Kilo Verme

Karın bölgesindeki aşırı yağlanma mideye baskı yaparak mide içeriğinin yemek borusuna kaçmasına neden olabilir. Yeterli ve dengeli bir diyet programı ile fazla kilolardan kurtulmak mide yanmasına iyi gelebilir.⁵

Sigarayı bırakma

Sigara içmek alt yemek borusunda yer alan sfinkter kası da dahil olmak üzere tüm vücut kaslarının etkinliğiniz azaltabilir. Sigarayı bırakarak mide yanması başta olmak üzere pek çok sağlık sorunun önlenmesine katkıda bulunabilirsiniz.⁵

Dar Giysilerden Vazgeçme

Dar pantolon, elbise, iç çamaşırı, etek, korse gibi çamaşırlar karın bölgesine baskı yaparak mide içeriğinin yemek borusuna geçmesine neden olabilir. Dar giysilerden kurtularak mide yanması belirtilerini hafifletebilirsiniz.⁵

Yastığı Yükseltme

Yastığınızı daha yüksek seçerek alt yemek borusu sfinkterine uygulanan baskıyı azaltabilirsiniz. Böylece mide yanmasının önlenmesine yardımcı olabilirsiniz.⁵

Mide Yanması Risk Faktörleri Nelerdir?

Mide yanması sık görülen bir sindirim sorunudur. Ancak aşağıdaki durumlarda mide ekşimesi görülme riski daha yüksek olabilir:

Gebelik

Gebelik döneminde salgılanan hormonlar, mide kaslarının çalışma düzenini etkileyerek mide yanmasına neden olabilir. Aynı zamanda gelişen fetus nedeniyle büyüyen karın bölgesi mideye baskı yaparak mide içeriğinin yemek borusuna geçmesine yol açabilir. Bunlara ek olarak gebelik döneminde kilo alma, mide bulantısı ve kusma gibi durumlarda mide yanması riskini artırabilir.⁶

Mide Fıtığı

Midenin normal pozisyonunu kaybederek üst kısmının göğüz bölgesine doğru kayması mide fıtığı olarak adlandırılır. Mide fıtığında, alt yemek borusu sfinkterine baskı artar ve mide içeriğinin yemek borusuna kaçma ve mide yanması yaşama olasılığı artar.6

Obezite

Aşırı kilo karın içi yağlanmada ve hacminde artışa neden olur. Bu durum mideye baskının artmasına ve mide yanması semptomlarına yol açabilir. Obez insanlarda sabahları mide ekşimesi görülme riski daha yüksektir.⁶

Gastroparezi

Gastroparezi, mide boşalmasının geç olduğu durumlar için kullanılan tıbbi bir terimdir. Gastroparezi olan hastalarda mide kasları çok az çalışır ya da hiç çalışmaz. Mide boşalmasında gecikme yemeğin midede kalış süresini uzatarak asit salgısını ve gece mide ekşimesi riskini artırabilir.⁶

Bağ Dokusu Bozuklukları

Bağ dokusu bozukluğuna sahip kişilerde organları ve eklemleri birbirine bağlayan dokularda iltihaplanma yaşanır. Bu durum al yemek borusu sfinkterini de etkileyerek mide içeriğinin yemek borusuna kaçma ve mide ekşimesi riskini artırabilir.⁶

Bazı İlaçlar

Steroid olmayan iltihap önleyici ilaçlar, bazı astım ilaçları, benzodiazepinler, antidepresanlar, kalsiyum blokerleri gibi ilaçlar yan etki olarak mide yanması yapabilir.⁶

Yaşam Tarzı

Yaşam tarzının mide yanması üzerindeki etkileri hakkında bilimsel kanıtlar yetersizdir. Ancak bazı alışkanlıkların mide yanması riskini artırdığı düşünülür. Bunlar arasında aşağıdakiler yer alır:

• Sigara içmek, mide yanması riskini artırabilir. Sigarayı bırakanlarda mide ekşimesi semptomları hafifler.⁶
• Yapılan bazı çalımalar alkol tüketiminin mide ekşimesi riskini artırdığı yönündedir. Bazı kişilerde kahve tüketimi mide yanmasına neden olabilir.⁶
• Yatmadan önce yemek yemek mide hacmini artırır ve yatış pozisyonundan dolayı alt yemek borusu sfinkterine baskı olabilir. bu durum mide yanması riskini artırabilir.⁶
• Ağırlık kaldırma, ağır nesneleri taşıma ve yemekten hemen sonra hemen egzersiz yapma mide yanması riskini artırabilir.⁶
• Aşırı yağlı ve baharatlı yemekler, kızartmalar, narenciye suları, domates, gazlı içecekler ve çikolata gibi besinler mide yanması riskini artırabilir.⁶
• Stres, ileri yaş, öğünlerin düzensiz olması, astım hastalığı gibi durumlar da mide ekşimesi riskini artırabilir. Ayrıca kadınlarda mide yanması riski erkeklere oranla daha yüksektir.⁶

Mide Ekşimesi Nasıl Teşhis Edilir?

Mide ekşimesinin teşhisi kişinin belirtilerine göre doktor tarafından yapılır. Genel olarak yaşanan belirtiler teşhis için yeterlidir. Ancak şiddetini ve yemek borusuna verdiği hasarı belirlemek için gastroenterolog tarafından bazı tahliller yapılabilir. Böylece mide ekşimesinin altında yatan kronik hastalığın tedavisi yapılabilir.² Mide yanması teşhisi için yapılan testler şunlardır:

Endoskopi

Endoskop denilen ve ucunda bir kamera bulunan cihaz ile yemek borusu, mide ve ince bağırsağa kadar sindirim sistemi incelenir ve özofajit, fıtık ya da barret özofagus belirtileri incelenir.²

Özofagus pH testi

Yemek borusundaki pH seviyelerini tespit etmek maçıyla yemek borusuna kablosuz bir kapsül konulur. PH seviyeleri bele takılan bir alıcıya iletilir ve doktor tarafından veriler incelenerek mide yanmasının şiddeti belirlenir.²

Mide Yanması Nasıl Tedavi Edilir?

Ara sıra meydana gelen mide yanması tedavisi için yaşam tarzı değişiklikleri ve reçetesiz satılan mide asit düzeyini azaltan ilaçlar yeterlidir. Ancak sık yaşanan mide ekşimesi durumunda alt yemek borusu sfinkterini etkileyen altta yatan kronik bir hastalığın tedavisi gerekebilir.² Mide ekşimesi tedavisi için kullanılan ilaçlar şunlardır:

• Mide asidini nötralize eden antasitler,
• Mide asidinin yemek borusuna kaçmasını önleyen aljinatlar,
• Mide asidi üretimini sağlayan histaminleri bloke eden histamin reseptör antagonistleri,
• Yemek borusunda hasar gören dokuların iyileşmesini sağlayan güçlü asit blokerlerı olan protein pompa inhibitörleri.²

Bunlara ek olarak mide ekşimesinin tedavisi için doktor tarafından aşağıdaki tedaviler önerilebilir:

• Antibiyotik ve antiviraller,
• İltihap önleyici topikal steroidler,
• Mide yanmasının nedeni hiatal herni ise fıtık ameliyatı,
• Alt yemek borusu sfinkterini sıkılaştırmak için nissen fundopilikasyonu denilen cerrahi bir işlem,
• Alt yemek borusu sfinkterini sıkılaştırmak için endoskop aracılığı ile transoral insizyonsuz fundoplikasyon.²

Mide Ekşimesini Önlemek İçin Neler Yapılabilir?

Mide yanmasını önlemek için aşağıdaki yaşam tarzı değişikliklerini yapmak gerekebilir:

• Öğün sayısını artırarak bir öğünde tüketilen besin miktarını ve mide hacmini azaltabilirsiniz. Sindirilecek besin azaldığında mide daha az asit salgılar ve mide hacminin aşırı dolu olmaması alt yemek borusu sfinkterine baskıyı ortadan kaldırır.²
• Karın basıncını azaltarak mideye olan baskıyı ortadan kaldırabilirsiniz. Çok dar kıyafetler giymemek ve aşırı kilodan kaçınmak karın basıncını azaltarak mide ekşimesinin önüne geçmenize yardımcı olabilir.²
• Yatmadan en az 2-3 saat önce besin tüketimini sonlandırmak ve sol tarafınıza yatarak uyumak alt yemek borusu sfinkterinin normal fonksiyonunu yerine getirmesine yardımcı olabilir.²
• Mide asidini artıran yiyeceklerden kaçınarak mide ekşimesi belirtilerini hafifletebilirsiniz.²
• Alkol, sigara, kafein gibi mide asidini artıran alışkanlıkları bırakarak mide ekşimesinin önüne geçebilirsiniz.²

Mide Yanmasına İyi Gelen Yiyecekler Nelerdir?

Bazı besinlerin içerdiği doğal asit, mide asit seviyesini artırarak mide yanmasına neden olabilir. Asit seviyesinin azalmasına yardımcı olan mide yanmasına iyi gelen yiyecekler şunlardır:

• Kavun ve muz,
• Yulaf,
• Tam tahıllı ekmek,
• Pirinç ve makarna,
• Brokoli, kuşkonmaz, taze fasulye, kereviz ve karnabahar gibi asit seviyesi düşük sebzeler,
• Izgara, fırın, buğulama ya da haşlama şeklinde tavuk, balık ve hindi,
• Patates,
• Yumurtanın beyazı,
• Rezene, zencefil, maydanoz⁷

Mide Yanmasında Ne Zaman Doktora Gidilmelidir?

Mide yanması genellikle yaşam tarzı değişiklikleri ve reçetesiz satılan ilaçlarla tedavi edilebilir. Ancak bu yöntemler işe yaramazsa mutlaka doktora görünmeniz gerekir. Haftada 1 mide yanması yaşıyorsanız, 60 yaş üzerindeyseniz, yutmada zorlanıyorsanız, göğüste sıkışma ya da ağrı hissederseniz en yakın sağlık kuruluşuna giderek mide yanmasına neden olan hastalığın saptanmasını sağlayabilirsiniz. Altta yatan hastalığın şiddetine göre doktorunuz cerrahi işlem önerebilir.^{2 3}

Uyarı: Bu metin kişileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.