Kronik kabızlık, dışkılama sıklığında azalma, dışkının sertleşmesi ve dışkılama sırasında zorlanma ile karakterize bir durumdur. Kronik kabızlığın en yaygın belirtisi, haftada üçten az dışkılama ihtiyacı duyulması olabilmekle beraber bu semptomların en az 3 ay devam ediyor olmasıdır. Diğer belirtiler arasında da dışkının sert veya küçük olması, dışkılama sırasında ağrı veya rahatsızlık hissetme ve dışkının tam boşalmadığı hissi yer alabilmektedir.1
Bu yazımızı okuyarak kronik kabızlık ve uzun süren kabızlık hakkında detaylı bilgiye ulaşabilir, “Kronik (uzun süreli) Kabızlık Nedir?”, “Uzun Süreli Kabızlık Neyin Belirtisidir?” gibi sorulara cevap bulabilirsiniz.
Kronik Kabızlık Nedir?
Kronik kabızlık, haftada üçten az dışkılama, dışkının sert veya küçük olması, dışkılama sırasında ağrı veya rahatsızlık hissetme ve dışkının tam boşalmadığı hissi gibi kabızlığın semptomlarının en az üç ay boyunca devam etmesi durumudur.
Kabızlık ve kronik kabızlık arasındaki temel fark, kabızlık semptomlarının süresidir. Kabızlık, haftada üçten az dışkılama, dışkının sert veya küçük olması, dışkılama sırasında ağrı veya rahatsızlık hissetme ve dışkının tam boşalmadığı hissi gibi semptomların varlığıdır. Kronik kabızlık ise bu semptomların en az üç ay boyunca devam etmesidir.2
Kronik Kabızlık Neden Olur?
Kronik kabızlık nedenleri arasında birçok etken yer alabilir. Bağırsak hareketlerinin sıklığı kişiden kişiye değişebilir. Normal olarak günde üç defadan haftada üç defaya kadar dışkılama yapılabilir. Ancak kronik kabızlıkta bu semptomlar en az 3 ay sürüyor olabilir. Sürekli kabızlık nedenlerinin araştırılması faydalı olabilir. Çünkü uzun süren kabızlık nedenleri, altta yatan başka sağlık problemlerinin önceden teşhis edilmesine yardımcı olabilir.3
Uzun süren kabızlık nedenleri arasında en yaygın olanlar şunlardır:
Lif eksikliği:
Lif, dışkının yumuşamasına ve bağırsak hareketlerinin daha kolay olmasına yardımcı olabilir. Sebzeler, meyveler, kepekli tahıllar ve baklagiller gibi gıdalar, lif açısından zengin olan besinler arasında yer alır. Yetersiz lif tüketimi, dışkının sertleşmesine ve uzun süre kabızlık yaşamanın sebeplerine dahil olabilir.
Su eksikliği:
Su, dışkıyı yumuşatmaya ve bağırsaklardan geçmesine yardımcı olabillir. Yetersiz su tüketimi uzun süreli kabızlık sebeplerinden olabilir. Günde en az 8 bardak su içmek, yetişkinler için uzun süreli kabızlık belirtilerini azaltmaya yardımcı olabilir.
Bazı ilaçlar:
Bazı ilaçların kullanımı, uzun süren kabızlık nedenleri arasında olabilir. Bu ilaçlar arasında opioidler, antidepresanlar ve antikolinerjikler bulunabilir. Opioidler ağrı için kullanılan, antidepresanlar ruh halini iyileştirmek için kullanılan ilaçlardır. Antikolinerjikler ise sindirim sisteminin kaslarını gevşeten ilaçlardır.
Altta yatan sağlık sorunları:
Bazı sağlık sorunları, uzun süren kabızlık nedenlerinden olabilir. Bu hastalıklar arasında hipotiroidizm, Parkinson hastalığı, multipl skleroz, irritabl bağırsak sendromu (IBS), Crohn hastalığı ve kolon kanseri yer alabilir. Bu tür hastalıklar uzun süreli kabızlık semptomlarını tetikleyebilir.
Yetersiz fiziksel aktivite:
Düzenli fiziksel aktivite yapılmadığında, bağırsak hareketleri uyarılmaz. Bunun sonucunda da sürekli kabızlık gelişebilir. Uzun süren kabızlık yaşamamak için yeterli fiziksel aktivite yapılması önerilebilir.
Bağırsak bozuklukları:
İrritabl Bağırsak Sendromu (IBS) gibi bağırsak rahatsızlıkları uzun süren kabızlık nedenlerinden olabilir.
Tiroid Problemleri:
Tiroid hormonlarının dengesizliği, bağırsak hareketlerini etkileyebilir ve uzun süren kabızlık sebeplerinden olabilir.
Rektum veya Kolon Problemleri:
Tümörler veya diğer yapısal problemler uzun süren kabızlık nedenlerinden olabilir.
Hormonal Değişiklikler:
Menopoz veya hamilelik gibi hormonal değişiklikler, uzun süreli kabızlık riskini artırabilir.
Bağırsak Kaslarının Zayıflığı:
Bağırsak kaslarının yeterince güçlü olmaması durumunda, dışkının geçişi zorlaşabilir ve uzun süren kabızlık riskini artırabilir.
Stres ve Anksiyete:
Stres ve anksiyete bağırsak hareketlerini etkileyebilir ve uzun süreli kabızlık sebeplerinden olabilir.1,3,4
Bebeklerde Kronik Kabızlık
Bebeklerde uzun süren kabızlık, bebeğin sürekli olarak düzenli bir şekilde dışkılamasının zor veya ağrılı olduğu bir durumu ifade eder. Bebeklerde kronik kabızlık, genellikle en az 2-4 hafta boyunca sürekli olarak devam eden, dışkılama sıklığında ve kıvamında belirgin bir azalmayı içerebilir.
Düzensiz ve zor dışkılama, sert ve topaklı dışkı, normalden az sıklıkta dışkılama, karın ağrısı ve huzursuzluk, bebeklerde uzun süreli kabızlık belirtilerinden olabilir.
Eğer bebekte uzun süren kabızlık belirtileri gözleniyorsa, öncelikli olarak bir çocuk doktoruna danışmak önemli olabilir. Doktor, bebeğin sağlık geçmişini değerlendirerek uygun tanıyı koymak ve tedavi seçeneklerini önermek için gerekli değerlendirmeleri yapabilir.7
Kronik Kabızlık Nasıl Geçer?
Kronik kabızlık tedavisi, altta yatan nedenlere bağlı olarak kişiden kişiye göre değişebilir. Yaşam tarzı faktörlerinden kaynaklanan kabızlıkta, bu faktörlerin düzeltilmesi genellikle semptomları iyileştirebilir.5
Kronik kabızlığı önlemek veya tedavi etmek için yapılabilecek bazı yaşam tarzı değişiklikleri şunlardır:
Lif açısından zengin gıdaların tüketilmesi
Kabızlık yapan yiyecekler tüketilmesinden kaçınmak sürekli kabızlık belirtilerini ortadan kaldırabilir. Sebzeler, meyveler, kepekli tahıllar ve baklagiller gibi lif açısından zengin besinlerin tüketimi, dışkının yumuşatılmasına ve bağırsak hareketlerinin kolaylaştırılmasına katkıda bulunabilir. Yetişkinlerin günde en az 25 gram lif tüketmesi önerilebilir. Lifler, dışkının hacmini ve ağırlığını artırarak bağırsaklardan daha kolay geçmesine yardımcı olabilir. Lif açısından zengin ve kabızlığa iyi gelen yiyecekler arasında meyveler, sebzeler, kepekli tahıllar ve baklagiller yer alabilir.
Bol su içilmesi
Su, dışkıyı yumuşatmaya ve dışkının bağırsaklardan geçişini kolaylaştırmaya yardımcı olabilir. Yetişkinlerin günde en az 1,5-2 litre su içmesi önerilebilir. Uzun süreli kabızlık için bol su içmenin yanında, kabızlığa iyi gelen bitki çaylarından tüketmek sürekli kabızlık belirtilerini ortadan kaldırmaya yardımcı olabilir.
Düzenli fiziksel aktivite yapılması
Düzenli fiziksel aktivite, bağırsak hareketlerini uyarmaya yardımcı olabilir. Yetişkinlerin haftada en az 150 dakika orta düzeyde veya 75 dakika şiddetli fiziksel aktivite yapması önerilebilir.
Tuvalet ihtiyacı hissettiğinizde hemen gitmek
Tuvalet ihtiyacı hissettiğinizde hemen gitmek, dışkının daha kolay atılmasına ve uzun süren kabızlık probleminin önüne geçmede yardımcı olabilir.
Tuvalet ihtiyacınızı tutmamak
Tuvalet ihtiyacınızı tutmak, dışkının sertleşmesine ve uzun süren kabızlığa neden olabilir. Bu nedenle tuvalet ihtiyacınızı tutmamak, sürekli kabızlık yaşamanızın önüne geçebilir.
Tuvalet ihtiyacınızı rahat bir şekilde yapabileceğiniz ortam yaratmak
Tuvalet ihtiyacınızı rahat bir şekilde giderebileceğiniz bir ortam yaratmak, dışkının daha kolay dışarı atılmasına yardımcı olabilir.
İlaç tedavisi
Yaşam tarzında yapılan değişiklikler uzun süren kabızlık semptomlarını iyileştirmezse, ilaç tedavisi gerekebilir. Uygulan tedaviyle uzun süreli kabızlık ortadan kaldırabilir.
Probiyotik kullanımı
Uzun süren kabızlık için probiyotik kullanımı bağırsak sağlığını destekleyebilir.
Kafein ve Alkol Tüketimini Sınırlamak
Kafein ve alkol, vücudu susuz bırakabilir ve kabızlığı artırabilir. Bundan dolayı bu tür içecekleri sınırlamak faydalı olabilir.
Stresten Kaçmak
Stres ve anksiyete, bağırsak hareketlerini yavaşlatarak uzun süreli kabızlık yaşanmasına neden olabilir. Uzun süren kabızlık problemi yaşalayanlar, rahatlama teknikleri veya meditasyon gibi stres azaltma yöntemlerine başvurabilir.
Uzmana Danışmak
Uzun süren kabızlık durumunda bir uzmana danışmak önemlidir. Kronik kabızlık tedavisi için başvurduğunuz hekim size uygun tedavi yöntemleri önerebilir. Kronik kabızlığın çözümü için gerekirse ilaç tedavisi veya diğer tıbbi müdahaleleri düşünebilir. Beslenme ve diyet uzmanı tarafından kronik kabızlık diyeti uygulanabilir.6
Sürekli Kabız Olmak Neyin Belirtisi Olabilir?
Sürekli kabızlık, birçok farklı nedenin sonucu olabilir ve ciddi bir sağlık sorununun habercisi olabilir.8 “Uzun süreli kabızlık neyin belirtisi?”, “Sürekli kabız olmak neyin belirtisi olabilir? “Kronik Kabızlık Belirtileri Nelerdir?” sorularını uzmanlar şu şekilde cevaplayabilir:
İrritabl Bağırsak Sendromu (IBS): Kronik kabızlık, IBS'nin (İrritabl Bağırsak Sendromu) belirtilerinden biri olabilir. IBS, bağırsak hareketlerini etkileyen bir durumdur ve aynı zamanda karın ağrısı, şişkinlik ve gaz gibi semptomları da içerebilir.
Tiroid Problemleri: Tiroid bezinin düzensiz çalışması, sürekli kabızlık gibi sindirim sorunlarına neden olabilir. Hipotiroidizm (tiroid bezinin az çalışması) sık görülen bir durumdur ve sürekli kabızlık belirtilerini yaşamanın altında yatan neden olabilir.
Bağırsak Bozuklukları veya Tümörler: Bağırsaklardaki tümörler veya diğer yapısal problemler, dışkının normal şekilde hareket etmesini engelleyebilir. Bu durum sürekli kabızlık belirtilerini yaşamanın altında yatan nedenlerden olabilir.
Nörolojik Sorunlar: Sinir sistemi bozuklukları veya nöropati, bağırsakların düzgün şekilde çalışmasını engelleyebilir. Bu tarz rahatsızlıklar sürekli kabızlık sebeplerinden olabilir.
Diabetes Mellitus (Şeker Hastalığı): Diyabet, sinir sistemi üzerinde olumsuz etkiler yaparak bağırsak hareketlerini yavaşlatabilir. Tip1 ve Tip2 diyabet, sürekli kabızlık belirtilerini yaşamanın altında yatan neden olabilir.
Laksatif Bağımlılığı: Uzun süreli ve düzensiz laksatif kullanımı, bağırsakların doğal bir şekilde çalışmasını engelleyebilir. Uzun süreli laksatif kullanımı sürekli kabızlık belirtilerini yaşamanın altında yatan neden olabilir.8,9,10,11
Eğer sürekli kabızlık sorunu yaşıyorsanız, bir sağlık uzmanıyla görüşmeniz önem taşır. Uzman, doğru teşhisi koymak ve uygun tedaviyi önermek için gerekli testleri yapabilir. Kendi başınıza tedavi etmeye çalışmak yerine bir uzmana danışmanız, sağlığınız açısından daha güvenli bir seçenek olacaktır.8
Kronik Kabızlık için Probiyotik Kullanımı İşe Yarar mı?
Kronik kabızlık için probiyotik kullanımı faydalı olabilir. Probiyotikler, vücut için yararlı olan canlı bakteri ve mayalar içermektedir. Bu mikroorganizmalar, bağırsak sağlığını destekleyerek bağırsak florasını iyileştirmeye yardımcı olabilir. Uzun süren kabızlık durumunda, bağırsak hareketlerini düzenlemek ve dışkının yumuşak kalmasını sağlamak için kullanılabilirler.
Bazı araştırmalar, belirli probiyotik türlerinin uzun süren kabızlık semptomlarını hafifletebileceğini gösterebilir. Özellikle “Lactobacillus” ve “Bifidobacterium” gibi probiyotik türlerinin kabızlık semptomlarını azalttığına dair bazı kanıtlar bulunabilir. Kişiden kişiye değişebilen probiyotiklerin etkisi, herkes için aynı şekilde işe yaramayabilir.
Probiyotikler genellikle doğal olarak yoğurt, kefir, turşu gibi gıdalarda bulunabilir. Bu gıdaları diyetinize eklemek de probiyotik alımını artırabilir. Fakat probiyotik takviyeleri veya probiyotik içeren gıdalar kullanmadan önce bir sağlık uzmanına danışmanız önemli olabilir.6
Uyarı: Bu metin kişileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.
